Η εφηβεία αποτελεί μία από τις πιο κρίσιμες και ευαίσθητες περιόδους της ανθρώπινης ανάπτυξης, όπου τίθενται τα θεμέλια για τη σωματική, ψυχική και κοινωνική υγεία των αυριανών ενηλίκων. Η πιο πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), στο Journal of Adolescent Health, εκπέμπει σήμα κινδύνου, καταγράφοντας ανησυχητικές τάσεις που απαιτούν άμεση και αποφασιστική δράση.
Ψυχική και σωματική υγεία: Η νέα «πανδημία» στους εφήβους
Τουλάχιστον 1 στους 7 εφήβους παγκοσμίως εμφανίζει κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής, με κυρίαρχες την κατάθλιψη και το άγχος. Παράλληλα, η παχυσαρκία αγγίζει σχεδόν το 10% των εφήβων, ενώ τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) εμφανίζουν ανοδική πορεία.
Εξίσου ανησυχητική είναι η αύξηση της βίας και του εκφοβισμού, αλλά και η διάσπαση προσοχής, φαινόμενο άμεσα συσχετισμένο με την υπερβολική έκθεση σε οθόνες και social media.
«Βλέπουμε ακόμα και πτώση του δείκτη νοημοσύνης», προειδοποιεί η Καθηγήτρια Άρτεμις Τσίτσικα, Εκπρόσωπος της UNESCO GHE για την Εφηβική Ιατρική. Ο εγκέφαλος των παιδιών, όπως εξηγεί, υποβάλλεται σε συνεχή υπερδιέγερση, η οποία ξεπερνά την ικανότητά του να επεξεργαστεί τα ερεθίσματα.
Η παιδική ηλικία συρρικνώνεται – Η ωρίμανση επιταχύνεται
Το τοπίο μεταβάλλεται ταχύτατα. Φαινόμενα πρώιμης ήβης και διατροφικών διαταραχών εμφανίζονται ακόμα και σε ηλικίες κάτω των 10 ετών. Η πίεση για απόδοση, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η έλλειψη ανθεκτικότητας συνθέτουν ένα ανησυχητικό ψυχοκοινωνικό προφίλ για τον σύγχρονο έφηβο.
Η πανδημία, λειτουργώντας ως καταλύτης, επιτάχυνε και ενίσχυσε αυτές τις τάσεις, αφήνοντας μακροχρόνιο αποτύπωμα στην ψυχική υγεία των νέων.
Η απάντηση: Εθνικό Δίκτυο Ευεξίας και Κέντρα Υποστήριξης Εφήβων
Σε αυτή την κατεύθυνση, δρομολογείται η δημιουργία ενός Εθνικού Δικτύου Ευεξίας, σε συνεργασία με την UNESCO GHE και τον ΠΟΥ. Στόχος είναι η ίδρυση Κέντρων Ευεξίας Εφήβων σε όλη τη χώρα εντός πενταετίας, με υπηρεσίες πρόληψης, υποστήριξης και εκπαίδευσης για εφήβους, οικογένειες και σχολεία.
Πρόκειται για μια πρότυπη δομή βασισμένη στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων “Π. & Α. Κυριακού”, με διεθνείς πιστοποιήσεις και βραβεύσεις. Το δίκτυο θα περιλαμβάνει Πανεπιστήμια, δημόσιους φορείς, ΟΤΑ και ΜΚΟ, και αναμένεται να αποδώσει μετρήσιμα αποτελέσματα ήδη από το 2026.
Η Ιατρική Ευεξίας ως ολοκληρωμένη απάντηση
Η λεγόμενη Ιατρική Ευεξίας, με ρίζες στην Ιπποκράτεια φιλοσοφία, αναδεικνύεται ως η πληρέστερη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των πολυσύνθετων προκλήσεων. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ευεξία δεν είναι η απουσία νόσου, αλλά η δυνατότητα του ατόμου να αξιοποιεί στο έπακρο το δυναμικό του.
Οι έξι πυλώνες της Ιατρικής Ευεξίας είναι:
Ισορροπημένη διατροφή
Συστηματική άσκηση
Ποιοτικός ύπνος
Αποφυγή εθισμών
Ψυχική υγεία
Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων
Η επιστημονική τεκμηρίωση δείχνει ότι η εφηβεία είναι παράθυρο ευκαιρίας: στην ηλικία αυτή διαμορφώνονται κρίσιμα βιολογικά και ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά, που επηρεάζουν τη ζωή σε βάθος χρόνου.
Η κουλτούρα της άμεσης ανταμοιβής και το πρότυπο του influencer
Οι έφηβοι είναι αναπτυξιακά επιρρεπείς στην αναζήτηση άμεσης ανταμοιβής, τάση που ενισχύεται από τη διαδικτυακή κουλτούρα της εικόνας, της επιφανειακής επιτυχίας και των προκλήσεων τύπου challenge. Παράλληλα, παρατηρείται απαξίωση θεμελιωδών αξιών, όπως η γνώση, η προσπάθεια και η κοινωνική ευθύνη.
Όμως, η εικόνα δεν είναι μονόπλευρη. Η γενιά Ζ, που εισέρχεται στα πρώτα της ενήλικα καθήκοντα, διαθέτει τεχνολογική ευχέρεια, κοινωνική ευαισθησία και ικανότητα να διεκδικεί θετικές αλλαγές – από τα ανθρώπινα δικαιώματα μέχρι την κλιματική δικαιοσύνη.
Η ανάγκη επένδυσης στην εφηβική υγεία – Όφελος για το άτομο και το κράτος
Η επένδυση στην ευεξία των εφήβων δεν είναι απλώς ηθική επιταγή. Είναι οικονομικό προαπαιτούμενο για κάθε βιώσιμο και ανθεκτικό σύστημα υγείας και κοινωνίας.
Όπως δήλωσε ο Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ:
«Η αποτυχία αντιμετώπισης των προκλήσεων υγείας των εφήβων οδηγεί σε αυξημένο κοινωνικό και οικονομικό κόστος. Η επένδυση σε υπηρεσίες και προγράμματα για την υγεία τους αποδίδει πολλαπλάσια: δημιουργεί υγιείς, παραγωγικούς ενήλικες, ικανούς να φροντίζουν τον εαυτό τους και να συμβάλλουν στο κοινό καλό».
Θετικά δείγματα αλλαγής υπάρχουν: οι μολύνσεις από HIV και οι εφηβικές εγκυμοσύνες έχουν μειωθεί, αποδεικνύοντας ότι οι στοχευμένες πολιτικές υγείας αποδίδουν. Η μείωση του ποσοστού των παιδιών εκτός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κατά 30% από το 2000 αποτελεί ακόμα ένα ισχυρό παράδειγμα.
npress.gr
| Σας άρεσε; Πατήστε... |
|---|