Πόλεμος στην Ουκρανία: Εμφανίζεται πάνω σε τανκ, ρούχα πολιτικών ακόμη και στις φανέλες Ρώσων αθλητών σε διεθνείς διοργανώσεις. Τι σημαίνει όμως το γράμμα «Ζ» που έγινε σύμβολο της Ρωσίας και της εισβολής;
Η προέλευση του συμβόλου, που προβάλλεται από αθλητές και πολιτικούς και εμφανίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παραμένει μυστήριο, έχουν προταθεί ωστόσο διάφορες θεωρίες.
Αναλυτές και στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες εντόπισαν για πρώτη φορά το γράμμα στο τέλoς Φεβρουαρίου, μέρες πριν οι ρωσικές δυνάμεις εξαπολύσουν ολοκληρωτική εισβολή στην Ουκρανία. Για πρώτη φορά άρχισαν να κυκλοφορούν τότε βίντεο και φωτογραφίες που έδειχναν ρωσικά τανκς, φορτηγά και εκτοξευτές πυραύλων με το γράμμα «Ζ» να κατευθύνονται προς τα σύνορα.
Οι θεωρίες συνωμοσίας οργίασαν έκτοτε για το τι μπορεί να υποδηλώνει το «Z», γραμμένο με λατινικό και όχι κυριλλικό αλφάβητο για τις επόμενες κινήσεις της Μόσχας. Οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες ερμήνευσαν το «Z» ως «για τη νίκη« ή ως «Δύση», στα ρώσικα, λέξεις που αρχίζουν απο το εν λόγω γράμματα. Κάποιοι υπέθεσαν οτι τα οχήματα βαφτίστηκαν με το σύμβολο «Ομάδα Zoρό», ενώ άλλοι θεώρησαν οτι αντιπροσωπεύει τον αυτοαποκαλούμενο «στόχο νούμερο ένα» του Κρεμλίνου, τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντιμίρ Ζελένσκι.
Putin took a decision to start this war. But he got a wide support of the Russian people. Nobody's forcing them to participate in these shows of support, they could totally skip it. But they cheer. They cheer, because they feel good, they feel proud. Russia became great again pic.twitter.com/XkFHTlDq6m
— Kamil Galeev (@kamilkazani) March 6, 2022
Η πιο δημοφιλής θεωρία που χρησιμοποιούν οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες για να εξηγήσουν τα γράμματα (εκτός απο το Ζ υπάρχουν κι άλλα γράμματα πάνω στο πολεμικό υλικό όπως τα O, X, A και V) είναι ότι γράφτηκαν σύμφωνα με τις αντίστοιχες περιοχές όπου συνήθως σταθμεύουν τα ρωσικά στρατεύματα, με το Z να σημαίνει το Zapad (δυτικά).
Το σύμβολο επανήλθε στην επικαιρότητα με αφορμή την υπόθεση του Ιβάν Κούλιακ, ο οποίος κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο στο Παγκόσμιο Κύπελλο γυμναστικής της Ντόχα. Ο Ρώσος αθλητής αντιμετωπίζει πειθαρχική δίωξη από τη Διεθνή Ομοσπονδία Γυμναστικής (FIG) επειδή φόρεσε το γράμμα «Ζ» και ανέβηκε στο βάθρο δίπλα σε έναν Ουκρανό αντίπαλο στο Κατάρ.
Ethnic Russians abroad are cheering, too. Here you Russians in Kazakhstan putting Z on their car, while Russian ballistic missiles level Ukrainian residential districts to the ground. When confronted by Kazakhs, they complain about Russophobia of course pic.twitter.com/QT4lA8LfgI
— Kamil Galeev (@kamilkazani) March 6, 2022
Στη Ρωσία, το «Ζ» γίνεται πλέον αντιληπτό ως ένα σταθερά φιλοπολεμικό σύμβολο της εισβολής του Προέδρου Πούτιν στην Ουκρανία. Έχει φορεθεί από πολιτικούς, φαίνεται στα πλαϊνά αυτοκινήτων, φορτηγών και διαφημιστικών πινακίδων - καθώς και σε καταφύγια. Έχει ζωγραφιστεί σε μεγάλες πολυκατοικίες της σοβιετικής εποχής και έχει γίνει σύμβολο για τα παιδιά σε σχολεία της ρωσικής επικράτειας. Έχει χρησιμοποιηθεί ακόμη και από Σέρβους σε φιλορωσικές διαδηλώσεις στο Βελιγράδι. Φωτογραφίες έχουν κοινοποιηθεί ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ισχυρό και εύκολα αναγνωρίσιμο σύμβολο
Υπάρχει μια συζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λέει η Αγλάια Σνέκτοβα, λέκτορας διεθνούς πολιτικής στη Σχολή Σλαβικών και Ανατολικοευρωπαϊκών Σπουδών στο UCL. «Με πολλούς τρόπους, αυτό δείχνει τον βαθμό στον οποίο η Ρωσία είναι, ή υπήρξε, σε μεγάλο βαθμό μέρος του παγκόσμιου κόσμου».
Ενώ το zed στο ρωσικό κυριλλικό αλφάβητο γράφεται διαφορετικά και μοιάζει με το 3, οι περισσότεροι Ρώσοι αναγνωρίζουν τα λατινικά γράμματα. Η Έμιλι Φέρις, ερευνήτρια για την περιοχή Ρωσίας και Ευρασίας στο RUSI, λέει ότι το «Z» είναι ένα ισχυρό και εύκολα αναγνωρίσιμο σύμβολο.
«Συχνά με την προπαγάνδα τα πιο απλά πράγματα πιάνουν γρήγορα», λέει. «Φαίνεται μάλλον τρομακτικό και αρκετά έντονο. Από αισθητική άποψη, είναι ένα πολύ ισχυρό σύμβολο.» Χρειάστηκε λιγότερο από ένα δεκαπενθήμερο για να εξαπλωθεί το «Ζ» μεταξύ εκείνων που υποστήριζαν την εισβολή του προέδρου Πούτιν.
Στην πόλη Καζάν της κεντρικής Ρωσίας, περίπου 60 παιδιά και το προσωπικό ενός ξενώνα φιλοξενίας για άρρωστα παιδιά φωτογραφήθηκαν έξω στο χιόνι σχηματίζοντας ένα γιγάντιο «Ζ» μπροστά από το κτήριο τους. Διάφορες θεωρίες έχουν κυκλοφορήσει ως προς το τι σημαίνει στην πραγματικότητα το σύμβολο «Z» απο τότε που τράβηξε την προσοχή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα ρωσικά τανκς καθ' οδόν προς την Ουκρανία.
Ορισμένοι θεώρησαν οτι το «Ζ« ήταν στην πραγματικότητα ένας αριθμός «2» - που αντιπροσώπευε την 22η Φεβρουαρίου (22/02/2022). Αυτή ήταν η ημέρα που η Ρωσία επικύρωσε μια συμφωνία για «φιλία, συνεργασία και αμοιβαία βοήθεια» με τις αυτοαποκαλούμενες αποσχισθείσες περιοχές στην ανατολική Ουκρανία - το Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ.
Πλέον πιστεύεται ότι το σύμβολο είναι απλώς ένας τρόπος για τον ρωσικό στρατό να αναγνωρίσει τις δικές του δυνάμεις. Την περασμένη εβδομάδα, οι τηλεθεατές σε μια ειδησεογραφική εκπομπή στο ρωσικό κρατικά ελεγχόμενο Channel One έμαθαν ότι το «Z» ήταν μια κοινή σήμανση στον ρωσικό στρατιωτικό εξοπλισμό. Ο φιλικά προσκείμενος στον Πούτιν, ορθόδοξος ιστότοπος Tsargrad έγραψε στους αναγνώστες ότι η απλή αυτή σήμανση βοηθάει να διασφαλιστεί οτι «θα αποφευχθούν τα φίλια πυρά» και δεν μπορεί να «αναμιχθεί με τίποτα άλλο».
Ο βετεράνος των ρωσικών ειδικών δυνάμεων Σεργκέι Κουβίκιν είπε στον ιστότοπο του ρωσικού περιοδικού Life, ότι διαφορετικά σύμβολα υποδηλώνουν διαφορετικές στρατιωτικές μονάδες. «Χρησιμοποιούνται σύμβολα όπως ένα «Z» σε τετράγωνο, ένα «Z» σε κύκλο, ένα «Z» με ένα αστέρι ή απλά ένα σκέτο «Z». Είπε ότι τα σημάδια βοηθούν να διασφαλιστεί ότι τα στρατεύματα, που μπορεί να μην έρχονται σε επαφή με άλλους, βρίσκονται εκεί που πρέπει.
Τα ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη πετούν πολύ γρήγορα για να δουν τα σημάδια, είπε στον ιστότοπο Task and Purpose, ο αντισυνταγματάρχης Tyson Wetzel - ανώτερος συνεργάτης της Πολεμικής Αεροπορίας στο Aτλαντικό Συμβούλιο Αλλά συμφώνησε ότι τα σύμβολα «Z» είναι ένα «μέτρο αποφυγής της σύγκρουσης που βοηθάνε στην πρόληψη της αδελφοκτονίας» -τα φίλια πυρά από ρωσικά ελικόπτερα ή το πυροβολικό.
Το «Ζ» προωθείται και απο το καθεστώς
Η εξάπλωση του «Z» στη Ρωσία δεν οφείλεται μόνο στον αυθορμητισμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, λένε οι ειδικοί, τονίζοντας οτι προωθείται και απο το καθεστώς. Η Ρωσίδα πολιτικός Mαρία Μπούτινα ανέβασε ένα βίντεο για το πώς μπορούν να γράψουν οι πολίτες το διακριτικά «Z» σε ένα επαγγελματικό σακάκι «ώστε να μπορούν να πάνε στη δουλειά και να το δείξουν σε όλους χωρίς να το φωνάζουν».
Δημοσίευσε μάλιστα μια φωτογραφία της ίδιας και των συναδέλφων της με μπλουζάκια «Z» αυτή την εβδομάδα. Η φωτογραφία είχε λεζάντα: «Η ομάδα για την υποστήριξη του στρατού και του προέδρου μας! Πάμε στη δουλειά παιδιά!»
H Mαρία Μπούτινα (δεύτερη αριστερά)
Πολιτικοί υπέρ του Πούτιν, ακτιβιστές και παράγοντες επιρροής έχουν εντοπιστεί φορώντας ρούχα και κονκάρδες με το γράμμα «Z» για να δείξουν την υποστήριξή τους στην εισβολή στην Ουκρανία. Προϊόντα με το γράμμα «Z» πωλούνται από το Russia Today, το τηλεοπτικό κανάλι που χρηματοδοτείται από το Κρεμλίνο.
Τα έσοδα από τις πωλήσεις πηγαίνουν -όπως αναφέρεται- σε μια φιλανθρωπική οργάνωση που υποστηρίζει τα «παιδιά του πολέμου». Μπλουζάκια που είναι unisex πωλούνται προς 1.190 ρούβλια.
Επίσης υπάρχουν και άλλα σύμβολα. Το γράμμα «V« για παράδειγμα που επίσης απουσιάζει απο το κυριλλικό αλφάβητο εμφανίζεται σε αναρτήσεις στον επίσημο λογαριασμό Instagram του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, μαζί με εικόνες του «Z».
